De band tussen huisarts en patiënt is er vaak een van lange duur. Deze eerste vertrouwenspersoon bij persoonlijke lichamelijke en psychische klachten speelt bij veel mensen een belangrijke rol in hun leven. Huisartsen fungeren als poortwachter van de gezondheid in de samenleving, zowel voor patiënten als collega zorgverleners. De huisarts ontvangt zijn patiënten in zijn huisartsenpraktijk, bezoekt hen zo nodig thuis, komt langs bij geboorte en overlijden en maakt vaak een groot deel van een mensenleven mee. Met name in een dorp, een hechte stadsbuurt of binnen een bepaalde subgroep uit dezelfde cultuur spelen huisartsen een belangrijke rol in een patiëntenleven.
Taken huisarts
Huisartsen beschikken over een generalistische kennis van de geneeskunde. Zij spelen een belangrijke rol in het eerste contact bij klachten en het signaleren van mogelijke ziekten. In de meeste gevallen helpt de huisarts patiënten zelf, zo geeft hij advies, schrijft een recept uit of behandelt zelf, zoals het hechten van een kleine wond. In andere gevallen verwijst de huisarts door, bijvoorbeeld naar een medisch specialist, een fysiotherapeut of een psycholoog. De meeste huisartsen werken als zelfstandig ondernemer in hun eigen huisartsenpraktijk, andere werken in ziekenhuizen of andere medische instellingen of zijn in dienst van een huisartsenpraktijk. In een huisartsenpraktijk werken ook altijd een of meerdere huisartsassistenten en eventueel een praktijkbegeleider en een huisarts in opleiding.
Organisatie van huisartsen
Nederlandse huisartsen zijn landelijk georganiseerd in de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) en het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). De LHV houdt zich vooral bezig met belangenbehartiging, zoals het onderhandelen met zorgverzekeraars en de overheid, het NHG richt zich voornamelijk op de inhoudelijke ontwikkeling van het huisartsenvak en het bevorderen van de kwaliteit hiervan. Ook zijn bijna alle huisartsen aangesloten bij een huisartsenpost die na sluitingstijd van de huisartsenpraktijken en in het weekend bereikbaar is voor spoedgevallen. Elke aangesloten huisarts loopt ook eens in de paar weken zelf dienst op een huisartsenpost.